کاشت شقایق الی‌فرا که می‌تواند منبع تولید مرفین و پیش‌سازهای مؤثر داروهای مسکن باشد، از حدود دو دهه پیش در دستور کار قرار گرفت اما هرگز به مرحله اجرا نرسید. در شرایطی که واردات مخدرهای پزشکی با موانع گمرکی و قاچاق همراه است، کاشت شقایق الی‌فرا می‌تواند ضامن خودکفایی در تأمین داروهای حیاتی باشد.
اهمیت کاشت شقایق الی‌فرا در صنعت داروسازی
- خودکفایی در تأمین پیش‌سازهای دارویی: بخش بزرگی از مرفین، کدئین و تبائین داروهای مسکن از شیره خشخاش به‌دست می‌آید.
- کاهش وابستگی به قاچاق و واردات غیررسمی: کشتی‌های قاچاق تریاک همواره مشکلات کیفی و حقوقی با خود دارد.
- بهره‌گیری از قانون مبارزه با مواد مخدر: ماده ۴۱ قانون مبارزه با مواد مخدر، به وزارت بهداشت اجازه می‌دهد در شرایط نیاز، کاشت کنترل‌شده خشخاش دارویی را مجاز کند.
کشورهایی مانند اسپانیا و استرالیا سال‌هاست از شقایق الی‌فرا در مزارع صنعتی برای استخراج داروهای مسکن استفاده می‌کنند. محصول صنعتی این گیاه فاقد قابلیت سوخت‌گیری سنتی (تیغ‌زدن) است و باید تمام مراحل برداشت و فرآوری آن تحت نظارت دقیق دارویی انجام شود.
موانع و چالش‌های پیش‌روی کاشت شقایق الی‌فرا
۱. نگرانی‌های امنیتی و ضدانگیزه قاچاقچیان:
– تبلیغات منفی درباره «کشت خشخاش» در فرهنگ عمومی
– ترس از انحراف محصول به بازار سیاه
۲. موانع اجرایی و زیرساختی:
– تهیه بذر مرغوب و واردات آن در زمان مناسب (اواخر تابستان)
– نبود طرح جامع کشاورزی و صنعتی اختصاصی برای شقایق الی‌فرا
راهکارها برای وارد کردن کاشت شقایق الی‌فرا به فاز اجرا
- تشکیل “کارگروه بین‌بخشی” متشکل از ستاد مبارزه با مواد مخدر، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای تعریف وظایف و نظارت مشترک
- تدوین آیین‌نامه دقیق کشاورزی و تولید صنعتی شقایق الی‌فرا با استانداردهای بین‌المللی و بهره‌گیری از تجارب موفق اروپا و استرالیا
با تسریع در کاشت شقایق الی‌فرا و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشاورزی و دارویی، ایران می‌تواند از وابستگی ناپایدار به واردات و قاچاق پیش‌سازهای داروهای مسکن رها شود و در عین حال نظارت هوشمندانه و شفافیت کامل، ریسک انحراف محصول را به حداقل برساند.
