محققان دانشگاه کالیفرنیا ارتباطی بین مصرف سبزیجاتی مانند خیار و گوجهفرنگی و بروز زوال حافظه و آلزایمر یافتهاند. به گفته دکتر استیون گاندری، عامل این پدیده پروتئین «لکتین» است که در برخی میوهها و سبزیجات، حبوبات و غلات یافت میشود.
لکتین چیست و چرا مضر است؟
لکتینها گروهی از پروتئینها هستند که در دیواره سلولی گیاهان به چشم میخورند. این ترکیبات:
- به سلامت روده آسیب میزنند
- مانع اتصال گیرندههای انسولین میشوند
- عامل التهاب مزمن و واکنشهای خودایمنی میگردند
وقتی لکتین وارد جریان خون میشود، میتواند با پروتئینهای مغزی اشتباه گرفته شده و سیستم ایمنی را تحریک کند. تکرار این واکنشها در بلندمدت به کاهش تواناییهای شناختی و ابتلا به آلزایمر منجر میشود.
منابع غذایی اصلی لکتین
بر اساس یافتههای محققان، لکتین در این گروه مواد خوراکی بیشتر است:
- خیار و گوجهفرنگی
- غلات کامل (جو، گندم، برنج قهوهای)
- حبوبات (سویا، عدس، لوبیا)
- دانهها و مغزدانهها
- سیبزمینی و برخی محصولات لبنی
تأثیر متفاوت بر گروههای خونی
مطالعات نشان میدهد اثرات منفی لکتین به وضعیت ژنتیکی و گروه خونی افراد بستگی دارد. برای برخی، مصرف مقادیر کم لکتین مشکلی ایجاد نمیکند، اما در گروههایی با حساسیت بالاتر، حتی مقادیر کم خیار یا گوجه میتواند نشانههای زوال عقل را تشدید کند.
راهکارهای کاهش خطر لکتین
برای کسانی که نگران اثرات لکتین هستند، توصیه میشود:
- خیار و گوجه را قبل از مصرف پوستگیری و بهصورت پخته یا گریل شده استفاده کنند.
- غلات کامل و حبوبات را پیش از پخت حداقل ۸ ساعت خیس کنند تا مقدار لکتین کاهش یابد.
- تنوع غذایی را حفظ کنند و با سبزیجات کملکتین مثل کلمپیچ، فلفل دلمهای و هویج جایگزین نمایند.
- از پروبیوتیکها و فیبرهای محلول برای تقویت سلامت روده بهره ببرند.
نقطهنظر متخصصان تغذیه
اگرچه نگرانی درباره لکتین افزایش یافته، بسیاری از کارشناسان تغذیه معتقدند پخت و فرآوری مناسب میتواند اثرات ضررآفرین آن را به حداقل برساند. افزون بر این، خواص آنتیاکسیدانی و فیبری گوجهفرنگی و خیار نباید نادیده گرفته شود. تحقیقات بیشتر برای تعیین دقیق آستانه مصرف ایمن لکتین و نقش آن در ابتلا به آلزایمر ضروری است.
جمعبندی
گزارش جدید دانشگاه کالیفرنیا هشدار میدهد که لکتین موجود در خیار و گوجهفرنگی در صورت مصرف بدون فرآوری مناسب میتواند ریسک زوال حافظه و آلزایمر را بالا ببرد. با این حال، پخت، خیساندن و تنوع در انتخاب سبزیجات راهکاری عملی برای حفظ سلامت مغز و دستگاه گوارش است.
سلام، من هدیه مومنی هستم؛ ۲۹ ساله و عضو تیم تحریریه در مجله اینترنتی جیجا. با علاقه به خبرهای روز و رسانههای دیجیتال فعالیت میکنم و تلاش دارم محتوایی تازه، دقیق و قابل اعتماد برای مخاطبان ارائه کنم.