اخبار

آلوده‌ترین مناطق ایران را بشناسید؛ نفت و گاز مهم‌ترین عامل آلودگی در این شهرها

jeyjaadmin سپتامبر 25, 2025

گرد و غبار گسترده و فعالیت‌های صنعتی نفت و گاز، نیمه شرقی، مرکزی و جنوب کشور را در روزهای اخیر در لیست آلوده‌ترین مناطق ایران قرار داد. شاخص کیفیت هوا (AQI) در شهرهای شهداد و ریگان کرمان، بافق و اردکان یزد، و کنگان و عسلویه بوشهر به محدوده «بسیار ناسالم» تا «خطرناک» رسید؛ رقمی که طبق رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از سه برابر حد مجاز PM2.5 است.

آلوده‌ترین مناطق ایران بر اساس شاخص کیفیت هوا

داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور نشان می‌دهد:

شهداد و ریگان (کرمان): AQI بیش از 250، عمدتاً ذرات معلق ≤2.5 میکرون
بافق و اردکان (یزد): AQI بالای 220 با ذرات معلق ≤10 میکرون و ≤2.5 میکرون
کنگان و عسلویه (بوشهر): AQI نزدیک 200، ناشی از ترکیب غبار و آلاینده‌های پتروشیمی

در مقابل، استان‌های شمال و شمال‌غرب ایران به‌دلیل وزش باد مؤثر و دوری از فعالیت‌های نفتی، همچنان در وضعیت «قابل قبول» تا «پاک» هستند.

نفت و گاز؛ منبع اصلی آلاینده‌های شهری

مطالعه سال ۲۰۲۲ دانشگاه صنعتی شریف نشان داد در شهرهای نفت‌خیز بوشهر تا ۴۰ درصد ذرات معلق PM2.5 از میدانی‌های بهره‌برداری و گازflare ناشی می‌شود.

احتراق نفت خام و گاز همراه: تولید ترکیبات VOC و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون
فعالیت‌های پالایشگاهی و انتقال گاز: انتشار NOₓ و ذرات ثانویه که در هوا واکنش می‌دهند و به بخشی از آلوده‌ترین مناطق ایران بدل می‌شوند

برای مثال، ایستگاه پارس ۱ و ۲ طی ماه‌های اخیر ۳۵ درصد بیشتر از استاندارد ملی، NO₂ ثبت کرده است. این غلظت بالا می‌تواند به‌سرعت سلامت دستگاه تنفسی را دچار آسیب کند؛ برابر پژوهش Harvard T.H. Chan School، افزایش ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب PM2.5 با ۶ درصد افزایش مرگ و میر قلبی‌عروقی همراه است.

گرد و غبار؛ چالش بلندمدت شرق و جنوب

کانون‌های داخلی گرد و غبار در خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان هر سال بیش از ۲۰۰ روز گرد و غبار تولید می‌کنند. ذرات بزرگ (PM10) با حمله به مخاط تنفسی، اغلب در شهرهای طبس و زابل به شاخص ناسالم تا بسیار ناسالم می‌رسند.

آلوده‌ترین مناطق ایران امروز در خط مقدم بحران کیفیت هوا قرار دارند. کنترل شعله‌های flare، نوسازی سامانه‌های کنترل آلاینده در میادین نفتی و تقویت ایستگاه‌های پایش محلی می‌تواند کمک کند تا این شهرها دوباره به وضعیت «قابل قبول» بازگردند.

منابع: