متخصص طب سالمندی نقشی کلیدی در بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر سالمندان دارد، اما ایران در این زمینه با کمبود شدیدی مواجه است که پیامدهای وخیمی برای نظام سلامت و خود سالمندان به همراه دارد.
استانداردهای جهانی و وضعیت ایران
سازمان جهانی بهداشت و فدراسیون بین‌المللی طب سالمندی توصیه می‌کنند که به ازای هر ۱۰ هزار سالمند بالای ۶۵ سال یک متخصص طب سالمندی فعالیت کند. در کشورهای پیشرفته مانند ژاپن و آلمان این نسبت حتی یک پزشک برای هر ۵ تا ۷ هزار سالمند است. در ایران اما با وجود اینکه حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند (بیش از ۱۰ میلیون نفر بالای ۶۰ سال)، تعداد متخصص طب سالمندی به ۱۰۰ نفر هم نمی‌رسد. نتیجه این شکاف، ناتوانی در پاسخگویی به نیازهای پیچیده این گروه سنی است.
پیامدهای کمبود متخصص طب سالمندی
وجود یا فقدان متخصص طب سالمندی بر طیف وسیعی از خدمات تأثیر می‌گذارد. این پزشکان با درک دقیق تغییرات فیزیولوژیک و روانی سالمندان می‌توانند:
- از بروز پلی‌فارماسی جلوگیری کنند و با کاهش مصرف دارو به حداکثر پنج قلم، عوارض دارویی را کم کنند
- برنامه‌های توانبخشی شامل کاردرمانی، فیزیوتراپی و گفتار درمانی را به شکلی هدفمند طراحی کنند
در غیاب چنین تخصصی، سالمندان بیش از دیگر گروه‌ها در معرض مصرف بی‌رویه دارو، بستری‌های مکرر و کاهش استقلال عملکردی قرار می‌گیرند.
راهکارهای جبران کمبود متخصص طب سالمندی
برای جبران خلأ متخصص طب سالمندی در ایران، نیاز به تغییرات راهبردی در نظام آموزشی و سیاست‌های بهداشتی وجود دارد:
- ارتقای ظرفیت دوره‌های تخصصی و فوق‌تخصصی سالمندشناسی در دانشگاه‌های علوم پزشکی
- بهره‌گیری از فناوری‌های پزشکی از راه دور و تشکیل تیم‌های چندحرفه‌ای سلامت سالمند
با این اقدامات و تدوین برنامه‌های تشویقی برای جذب پزشکان به این رشته، می‌توان در مسیر افزایش تعداد متخصصان طب سالمندی گام برداشت و آینده‌ای مطمئن‌تر برای سالمندان رقم زد.
