در بررسی‌های تازه زبان‌شناسی مشخص شده که ده‌ها واژه فارسی در زبان اندونزیایی روزمره به کار می‌رود. ریشه این ادغام زبانی به قرون وسطی و تعاملات گسترده تجار، علما و عاشقان فرهنگ ایرانی در جزایر اندونزی بازمی‌گردد.
در تاریخ روابط تجاری ایران و اندونزی، بازرگانان ایرانی از مسیر دریایی کالاهایی همچون پشم، ابریشم و ادویه‌جات را به سواحل جاکارتا و سولاوسی می‌آوردند و همراه خود اصطلاحات فارسی را نیز منتقل می‌کردند. هم‌زمان، دعوتنامه‌های دینی و سفر علما به حوزه‌های اسلامی اندونزی بر گسترش آموزش زبان فارسی در مدارس دینی این کشور تأثیر گذاشت.
فرهنگ مذهبی، نقش مهمی در نفوذ واژگان فارسی ایفا کرد. اندونزیایی‌هایی که برای تحصیل علوم دینی به ایران می‌آمدند، پس از بازگشت مفاهیمی چون «کتاب»، «نبی» و «مسکین» را در متون دینی و منابر خود به‌کار بردند. حتی آیین‌های سوگواری عاشورا در برخی مناطق شیعه‌نشین اندونزی، با عناوین و مناسک فارسی پیوند خورده است.
در زبان مالایایی و اندونزیایی امروزی، کلماتی مانند «انگور» (Anggur)، «بازار» (Pasar)، «صابون» (Sabun) و «دُنیا» (Dunia) کاملاً جاافتاده‌اند. این واژه‌ها نه فقط در گفتار روزمره، بلکه در متون رسمی و رسانه‌ها نیز دیده می‌شوند. جدول زیر فهرستی از پرکاربردترین واژگان مشترک را نشان می‌دهد:
- انگور (Anggur)
- شلنگ (Selang)
- پهلوان (Pahlawan)
- بازار (Bazar / Pasar)
- کتاب (Kitab)
- نبی (Nabi)
- مسکین (Miskin)
- شعر (Syair)
- صابون (Sabun)
- دنیا (Dunia)
ادبیات فارسی همچون شاهنامه، گلستان و دیوان حافظ به زبان مالایایی ترجمه شده و به‌عنوان منابع الهام برای نویسندگان و شاعران اندونزیایی شناخته می‌شوند. بنیان این تأثیرات را می‌توان در سبک‌های شعری، وزن عروضی و مفاهیم عرفانی یافت که در آثار معاصران اندونزی همچون حمزه فنصوری و عبدالحادی ودود به چشم می‌خورد.
در حوزه معماری و هنرهای تجسمی نیز رد پای هنر ایرانی به ویژه در خوشنویسی نستعلیق و نقوش اسلیمی به‌وضوح دیده می‌شود. نمونه‌هایی از این تأثیر در مسجد استقلال جاکارتا، مسجد جامع سولو و کاخ تامان ساری یوگیاکارتا قابل مشاهده است.
نقش دانشگاه‌ها و رسانه‌ها در ترویج زبان فارسی در اندونزی پررنگ است. مؤسسات آموزشی بزرگی مانند UIN، UGM و دانشگاه حسن‌الدین دوره‌های زبان و ادبیات فارسی برگزار می‌کنند و شبکه‌های اجتماعی محلی، پادکست‌ها و کانال‌های یوتیوب با محور آموزش مکالمه و فرهنگ ایرانی فعالیت دارند.
برای تقویت همکاری‌های فرهنگی و علمی، پیشنهاد شده است:
- تأسیس کرسی‌های زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های بیشتر اندونزی
- ارائه بورسیه‌های تحصیلی برای دانشجویان اندونزیایی
- برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مشترک کتاب و هنر
- توسعه محتوای چندرسانه‌ای آموزشی به زبان مالایایی
گسترش آگاهی درباره «واژگان مشترک فارسی اندونزیایی» نه تنها در تقویت پیوندهای دو ملت مؤثر است، بلکه چشم‌اندازی تازه برای پژوهش‌های بین‌رشته‌ای زبان‌شناسی، ادبیات تطبیقی و مطالعات فرهنگی فراهم می‌آورد. با بهره‌گیری از پلتفرم‌های آنلاین و همکاری‌های دانشگاهی می‌توان سطح تعامل زبانی و فرهنگی را در دهه‌های آینده بیش از پیش ارتقا داد.
دیدگاهتان را بنویسید