پرونده قتل پدر به‌دست پسر ۴۰ ساله‌ای در شهرری در زمستان ۱۴۰۱ با اعلام درگیری، بازداشت متهم و اعتراف او به ارتکاب جرم بسته شد؛ متهم مدعی بود تحت تأثیر مصرف شیشه دچار توهم و رفتار خشونت‌آمیز شده است و اولیای‌دم در جلسه دادگاه از او گذشت کردند.
شرح رویداد
- در تماس اولیه با پلیس گزارش درگیری مرگبار در منزل ثبت و مأموران جسد را یافتند؛ علت مرگ توسط پزشکی قانونی «خفگی» اعلام شد.
- متهم پس از فرار چندروزه در یک بوستان بازداشت و در بازجویی‌ها به درگیری و انتساب تقصیر به پدر اعتراف کرد.
- متهم در جلسه دادگاه اظهار پشیمانی کرد و گفت تحت‌تأثیر مصرف شیشه دچار توهم شده و پدر را مسئول ناکامی‌های زندگی خود می‌دانسته است.
- اولیای‌دم به‌خاطر ندامت متهم از مجازات گذشت کردند و تصمیم نهایی قوه قضائیه و اجرای مقررات مربوطه برای سرنوشت کیفری او ادامه خواهد یافت.
زمینه‌های تأثیرگذار در پرونده قتل پدر
تحلیل این پرونده نشان می‌دهد مجموعه‌ای از عوامل فردی، خانوادگی و اعتیاد می‌تواند زمینه‌ساز وقوع خشونت خانوادگی شود. مهم‌ترین عوامل مرتبط شناسایی‌شده عبارت‌اند از:
- مصرف مواد محرک مانند مت‌آمفتامین («شیشه») که می‌تواند در برخی افراد موجب توهم، اضطراب و افزایش میل به خشونت گردد؛ مطالعات بالینی و گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهد مصرف مزمن یا مقادیر بالا از این گروه داروها با رفتارهای پرخطر و ضایعات روانی همراه است.
- تعارضات خانوادگی طولانی‌مدت و انباشت ناکامی‌های اجتماعی-اقتصادی که می‌تواند باعث احساس سرخوردگی و هدف‌گذاری خصمانه علیه اعضای خانواده شود.
- فقدان دسترسی به خدمات درمانی و حمایتی برای اختلالات مصرف مواد و سلامت روان که مانع تشخیص و درمان به‌موقع می‌شود.
اهمیت نقش اعتیاد و سلامت روان
پژوهش‌ها و راهنمایی‌های سازمان‌های بهداشت جهانی و مبارزه با مواد مخدر نشان می‌دهد رابطه مستقیمی بین اختلالات مصرف محرک‌ها و بروز اپیزودهای روان‌پریشی یا رفتارهای خشونت‌آمیز وجود دارد؛ اما مصرف ماده به خودی خود مجوز مسئولیت‌زدایی نیست. نظام قضایی در ارزیابی پرونده‌ها رفتار متهم، سابقه مصرف، قابلیت قصد و قابلیت بازگشت به حالت عادی را بررسی می‌کند و عوامل کاهش‌دهنده یا تشدیدکننده مجازات را لحاظ می‌نماید.
پاسخ حقوقی و اجتماعی
در این پرونده گذشت اولیای‌دم نقش تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت کیفری متهم داشت؛ در حقوق کیفری ایران گذشت اولیای‌دم می‌تواند منجر به تخفیف یا سقوط برخی مجازات‌های نیازمند قصاص شود اما اقدامات قانونی از منظر جبران اجتماعی، درمان و بازتوانی نیز مطرح می‌شود. جامعه و دستگاه‌های مسئول لازم است همزمان با پیگیری قضایی، دسترسی به خدمات ترک مصرف، مشاوره روانی و مدیریت تعارضات خانوادگی را تقویت کنند.
پیشنهادهای پیشگیری (عملی و سیاستی)
- گسترش دسترسی به خدمات درمانی اعتیاد و سلامت روان در سطوح محلی به‌ویژه برای افراد در معرض خطر و خانواده‌های متأثر.
- برنامه‌های آموزشی و میانجیگری خانوادگی برای کاهش تعارضات پایدار و ارتقای مهارت‌های حل اختلاف و حمایت اجتماعی.
جمع‌بندی
پرونده قتل پدر نمونه‌ای از تلاقی بحران‌های فردی (سابقه اعتیاد و توهم)، تعارضات خانوادگی و کمبود حمایت‌های درمانی است. برخورد قضایی ضرورت دارد اما پیشگیری مؤثر مستلزم سیاست‌گذاری در حوزه سلامت روان، درمان اعتیاد و تقویت شبکه‌های حمایتی خانوادگی و اجتماعی است. در صورت نیاز به اطلاعات درباره خدمات درمان اعتیاد یا مشاوره روان‌شناختی باید به مراجع تخصصی و مراکز معتبر درمانی مراجعه شود.
