با اوجگیری پدیده آلودگی هوا در کلانشهرها و نگرانیهای فزاینده درباره تاثیر آن بر سلامت عمومی، انتخاب و استفاده صحیح از ماسک تنفسی به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است. در این میان، توصیههای کارشناسی مراکز معتبر علمی نقش کلیدی در آگاهیبخشی و حفظ سلامت شهروندان ایفا میکند. معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتوگویی، انواع ماسکهای مناسب برای مقابله با ذرات معلق آلاینده را تشریح کرده است.
معرفی ماسکهای تنفسی استاندارد برای آلودگی هوا
سعید هاشمی نظری، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تاکید بر اهمیت حفاظت از سیستم تنفسی در برابر ذرات معلق، سه نوع ماسک را به عنوان گزینههای اصلی و موثر معرفی کرد. این ماسکها با رعایت استانداردهای بینالمللی طراحی شدهاند تا بیشترین میزان فیلتراسیون را فراهم آورند:
ماسک N95: این ماسکها که مطابق با استاندارد NIOSH آمریکا هستند، قادر به فیلتر کردن حداقل ۹۵ درصد ذرات معلق موجود در هوا با قطر ۰.۳ میکرون یا بزرگتر هستند. حرف "N" نشان میدهد که این نوع ماسک در برابر روغن مقاوم نیست.
ماسک KN95: معادل چینی ماسک N95 به شمار میرود و استانداردهای مشابهی را در فیلتراسیون ذرات ارائه میدهد.
ماسک FFP2: این ماسکها مطابق با استاندارد اروپایی EN 149 بوده و حداقل ۹۴ درصد ذرات معلق را فیلتر میکنند که عملکردی بسیار نزدیک به N95 و KN95 دارد.
به گفته هاشمی نظری، توانایی این ماسکها در فیلتراسیون تا ۹۵ درصد ذرات معلق، آنها را به ابزاری قدرتمند در روزهای با کیفیت هوای نامطلوب تبدیل میکند. استفاده از این ماسکهای آلودگی هوا میتواند به طور چشمگیری از ورود آلایندهها به دستگاه تنفسی جلوگیری کند.
تفاوت عملکرد ماسکهای فیلتردار و معمولی در برابر ذرات معلق
با وجود توصیه به استفاده از ماسکهای تخصصی، در شرایط عدم دسترسی به آنها، این سوال مطرح میشود که آیا سایر ماسکها میتوانند کمکی کنند؟ معاون دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد که اگرچه ماسکهای ساده جراحی در برابر ذرات معلق، کارایی کمتری نسبت به انواع N95، KN95 و FFP2 دارند، اما در صورت عدم دسترسی به ماسکهای استاندارد، استفاده از هر نوع ماسک در دسترس، بهتر از عدم استفاده از آن است. ماسکهای جراحی عمدتاً برای جلوگیری از انتشار قطرات تنفسی فرد بیمار طراحی شدهاند و ساختار آنها اجازه عبور ذرات بسیار ریز آلودگی هوا را میدهد.
هاشمی نظری همچنین به وجود دو نوع ماسک فیلتردار اشاره کرد: ماسکهای دارای دریچه (سوپاپ) و بدون دریچه. ماسکهای دریچهدار تنفس را برای کاربر راحتتر میکنند، چرا که هوای بازدم به راحتی از دریچه خارج میشود. با این حال، نکته مهم این است که این دریچهها مانع از انتشار ذرات خارج شده از دهان و بینی فرد نمیشوند و بنابراین برای جلوگیری از انتشار بیماریهای تنفسی (مانند کرونا) توسط فرد استفادهکننده مناسب نیستند. در مقابل، ماسکهای بدون دریچه هم فرد را در برابر آلودگی محافظت میکنند و هم از انتشار احتمالی ویروس یا باکتری از طریق بازدم او به محیط جلوگیری مینمایند.
توصیههای کلیدی برای استفاده صحیح از ماسک آلودگی هوا
صرف داشتن یک ماسک آلودگی هوا استاندارد برای حفاظت کامل کافی نیست؛ استفاده صحیح و آگاهی از محدودیتها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. معاون دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به نکات زیر اشاره کرد:
مشاوره پزشکی برای گروههای آسیبپذیر: افراد دارای بیماریهای قلبی و تنفسی، و زنان باردار، قبل از استفاده از ماسکهای فیلتردار (به ویژه انواع N95/KN95/FFP2) باید حتماً با پزشک خود مشورت کنند. این ماسکها ممکن است به دلیل افزایش مقاومت در برابر جریان هوا، تنفس را برای این افراد دشوارتر کرده و بار اضافی بر قلب و ریههای آنها وارد کنند.
نحوه صحیح پوشیدن ماسک: ماسک باید کاملاً روی صورت و بینی قرار گیرد و هیچ فاصلهای بین ماسک و پوست صورت وجود نداشته باشد تا از نفوذ هوا از کنارهها جلوگیری شود.
زمان تعویض ماسک: ماسکهای فیلتردار عمر محدودی دارند و باید پس از کثیف شدن، آسیب دیدن یا دشوار شدن تنفس، تعویض شوند. معمولاً برای استفاده در آلودگی هوا، حدود ۸ ساعت کاربری موثر دارند.
فراتر از ماسک: راهکارهای مکمل برای کاهش مواجهه با آلودگی هوا
در کنار استفاده از ماسک آلودگی هوا، اتخاذ رویکردهای جامعتر میتواند به کاهش اثرات مخرب آلودگی بر سلامت کمک کند. این راهکارها شامل:
کاهش تردد در فضای باز: در روزهای با شاخص کیفیت هوای بالا (AQI) از تردد غیرضروری در محیطهای باز خودداری کرده و در صورت لزوم، حداقل زمان ممکن را در فضای باز بگذرانید.
ایجاد محیط داخلی سالم: پنجرهها را بسته نگه دارید و در صورت امکان از دستگاههای تصفیه هوا در منزل و محل کار استفاده کنید.
تغذیه مناسب و هیدراتاسیون: مصرف میوهها و سبزیجات غنی از آنتیاکسیدان و نوشیدن آب کافی میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و مقابله با استرس اکسیداتیو ناشی از آلایندهها کمک کند.
خودداری از فعالیتهای ورزشی سنگین در فضای باز: فعالیت شدید ورزشی در هوای آلوده، باعث افزایش عمق و سرعت تنفس شده و میزان استنشاق آلایندهها را به شدت افزایش میدهد.
با رعایت این توصیهها و انتخاب صحیح ماسک مناسب آلودگی هوا، میتوان گامی موثر در جهت حفظ سلامت فردی و عمومی در برابر چالشهای زیستمحیطی برداشت.
مطالب مرتبط
- پزشکان متخصص: ماسک N95 بهترین محافظت را در برابر آلودگی هوا فراهم میکند
- تحقیقات تازه: مصرف روزانه بادامزمینی راهی مؤثر برای کُند کردن روند پیری است
- غذاهای ناسالم، سد دفاعی بدن را تضعیف کرده و سیستم ایمنی را در برابر بیماریها آسیبپذیر میسازند
- دندانپزشکان تأکید میکنند: شستشوی دهان بعد از مسواک اثر فلوراید را کاهش میدهد
سلام، من هدیه مومنی هستم؛ ۲۹ ساله و عضو تیم تحریریه در مجله اینترنتی جیجا. با علاقه به خبرهای روز و رسانههای دیجیتال فعالیت میکنم و تلاش دارم محتوایی تازه، دقیق و قابل اعتماد برای مخاطبان ارائه کنم.