پروفسور عمر یاغی، برگزیده نخستین دوره جایزه مصطفی(ص) در حوزه نانو، به‌عنوان برنده نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی معرفی شد؛ انتخابی که آورده‌های نظری و کاربردی او در زمینه «شیمی شبکه‌ای» و چارچوب‌های فلز–آلی (MOFs) را به جهانیان بیش از پیش نشان می‌دهد. تکرار عبارت نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی در عنوان و متن برای افزایش دیده‌شدن خبر و تمرکز بر جایگاه او در پژوهش‌های مواد طراحی‌شده انجام شده است.
چرا عمر یاغی برنده نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی شد
پژوهش‌های یاغی بر پایه طراحی دقیق مواد متخلخل آغاز شد؛ موادی که به‌واسطه شبکه‌بندی کنترل‌شده مولکولی، خواص فیزیکی و شیمیایی قابل پیش‌بینی و قابل مهندسی پیدا کردند. این چارچوب‌های فلز–آلی (MOFs) به دلیل سطح داخلی بسیار بالا و تخلخل قابل تنظیم، امکان ذخیره و جداسازی مولکول‌ها، جذب دی‌اکسیدکربن و کاربردهای متنوعی در انرژی و پزشکی را فراهم کردند. دستاورد یاغی در «شیمی شبکه‌ای» امکان طراحی مواد از پایین‌ترین سطح ساختاری تا عملکردهای مهندسی‌شده را عملی ساخت، موضوعی که کمیته نوبل آن را شایسته بالاترین تقدیر دانست.
مسیر علمی و دانشگاهی برنده نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی
عمر یاغی در سال 1966 در امان به‌دنیا آمد و دوره‌های تحصیلی و پژوهشی خود را در دانشگاه‌های نیویورک، ایلینویس و هاروارد طی کرد؛ سپس در دانشگاه‌های متعددی از جمله آریزونا، میشیگان و UCLA فعالیت کرد و هم‌اکنون استاد دانشگاه برکلی است. ترکیب آموزش کلاسیک و پژوهش تجربی موجب شد روش‌های سنتز و مهندسی MOFs که امروز در صدها آزمایشگاه کاربرد دارند، توسط او تکامل یابند.
کاربردهای عملی ابداعی که نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی را رقم زد
علاوه بر ارزش بنیادی، کارهای عمر یاغی مسیر انتقال MOFs به صنعت را هموار کرد؛ از ذخیره سوخت‌های آینده مانند هیدروژن تا جذب دی‌اکسیدکربن از دودکش‌ها و استفاده در حسگرها و دارورسانی. این پیوند میان پژوهش پایه و راهکارهای صنعتی یکی از دلایلی بود که انتخاب او به‌عنوان دارنده نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی معنا پیدا کرد.
چشم‌انداز علمی پس از نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی
دستاوردهای یاغی امیدبخش توسعه فناوری‌های پاک و مواد هوشمند است؛ اما برای تبدیل این پیشرفت‌ها به راهکارهای گسترده و مقرون‌به‌صرفه، نیاز به سرمایه‌گذاری، زنجیره تأمین و صنعتی‌سازی وجود دارد. تحسین جهانی ناشی از نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی می‌تواند انگیزه‌ای برای افزایش همکاری‌های بین‌دانشگاهی و پیوند بخش خصوصی و دولتی در مسیر تجاری‌سازی MOFs فراهم کند.
جمع‌بندی
اعطای نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی نه‌فقط تجلیل از یک فرد، بلکه تأییدی بر اهمیت «طراحی مواد به‌سان مهندسی» است؛ شاخه‌ای که می‌تواند در حل معضلات انرژی، محیط‌زیست و سلامت نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کند. تاکید بر عبارت نوبل شیمی ۲۰۲۵ عمر یاغی در عنوان و متن به دیده‌شدن این خبر و گسترش گفتگوهای علمی و صنعتی پیرامون MOFs و شیمی شبکه‌ای کمک خواهد کرد.
